کشت‌سود داغترین موضوع حوزه دیفای (DeFi) در تابستان 2020 بود. در سال 2021، ارزش کل قفل شده‌ی استخرهای نقدینگی همچنان در حال اوج گیری‌اند – کشت‌سود واقعاً چیست، چگونه عمل می‌کند و در کجا می‌توان از کشت، سود برد؟
کشت‌سود شیوه‌ای برای خرید سهام یا اعطای رمزارزها بصورت وام است تا به این ترتیب سود یا پاداش‌هایی در قالب رمزارزهای بیشتر تولید شوند. این کاربردی نوآورانه و در عین حال پرخطر و ناپایدار از سیستم مالی غیرمتمرکز (دیفای) است که به تازگی به لطف نوآوری‌های بیشتری مانند استخراج نقدینگی محبوبیت روزافزونی پیدا کرده‌است. کشت‌سود به تازگی بزرگترین عاملِ محرک رشد بخش دیفای است که همچنان درحال شکل‌گیری است، و به این ترتیب کمک می‌کند که در سال 2020 از ارزش بازاری برابر با 500 میلیون دلار به ارزش 10 میلیارد دلار افزایش یابد.
بطور خلاصه، پروتکل‌های کشت‌سود، تامین‌کنندگان نقدینگی (Liquidity Providers) را تشویق می‌کنند تا رمزارزهای خود را در قالب استخر نقدینگی مبتنی بر یک قرارداد هوشمند سپرده‌گذاری یا قفل کنند. این مشوق‌ها می‌توانند درصدی از هزینه تراکنش‌ها، سود از سوی اعطاکنندگان وام‌ها یا یک توکن governance باشند. این سودها بصورت بهره درصد سالانه (APY) بیان می‌شوند. وقتی سرمایه‌گذاران بیشتری سرمایه‌ها را به استخر نقدینگی مربوطه اضافه می‌کنند، ارزش سودهای صادرشده نیز متعاقباً کاهش می‌یابد.
ابتدا، بیشتر کشت‌کنندگان سود روی استیبل کوین های مشهوری مثل HSDT، DAI و USDC سپرده‌گذاری می کردند. اما، امروزه محبوبترین پروتکل‌های دیفای روی شبکه اتریوم کار می‌کنند و برای به اصطلاح استخراج نقدینگی، توکن‌های governance اهدا می‌کنند. لازم به ذکر است در ازای تامین نقدینگی برای صرافی‌های غیرمتمرکز (DEXها) این توکن ها در استخرهای نقدینگی کشت می شوند.
وقتی یک شرکت‌کننده در کشت‌سود، در قالب پرداخت بیشتر نوعی توکن بعنوان پاداش دریافت می‌کند استخراج نقدینگی رخ می‌دهد. استخراج نقدینگی اهمیت دو چندانی یافت هنگامی که Compound برای کاربران خودش صدور صعودی توکن COMP را بعنوان توکن governance آغاز کرد.
امروزه اکثر پروتکل‌های کشت‌سود به تامین‌کنندگان نقدینگی توکن‌های governance پاداش می‌دهند، که اغلب می‌تواند هم در صرافی‌های متمرکز مثل بایننس و هم در صرافی‌های غیرمتمرکز مثل یونی سواپ دادوستد شوند.
بهره درصد سالانه (APY) در کشت‌سود چیست؟
کشت‌کنندگان سود، و اکثر بسترها و پروتکل‌ها، سود برآورد شده را در قالب بهره درصد سالانه (APY) محاسبه می‌کنند. APY نرخ سودی است که در طی یک سال روی یک سرمایه‌گذاری خاص حاصل می‌شود. بهره مرکب، که در فواصل زمانی معین و با توجه به مقدار سرمایه محاسبه می‌شود نیز در محاسبه APY گنجانده می‌شود.
از تابستان 2020، کشت‌کنندگان سود، APYهای هزاردرصدی تعجب‌آور را دنبال می‌کنند. اما، این پروتکل‌ها و کوین ها می‌توانند بسیار پرخطر و در برابر کلاهبرداری‌های رمزارزی بسیار آسیب‌پذیر باشند. ضمناً، این سود در قالب توکن‌های پروتکل بدست می‌آید و تحت تاثیر نوسانات شدید و ناپایدار قیمت قرار دارد.
شش پروتکل کشت‌سود محبوب‌تر
کشت‌کنندگان سود اغلب از انواع متنوعی از بسترهای دیفای استفاده می‌کنند تا از سرمایه‌ی سپرده‌گذاری خود بهترین سود را بدست آورند. این بسترها انواع سبک‌های تشویقی اعطای وام و قرض گرفتن از استخرهای نقدینگی را ارائه می‌کنند. در اینجا با شش پروتکل از محبوبترین پروتکل‌های کشت‌سود آشنا می‌شویم:
آوه (Aave) یک پروتکل اعطای وام و قرض گرفتن غیرمتمرکز، غیرتوقیفی یا non-custodial و اوپن سورس است تا به این ترتیب بازار پول ایجاد کند، و در این پروتکل کاربران می‌توانند قرض بگیرند و در قبال اعطای وام بصورت توکن AAVE (قبلا LEND) بهره مرکب دریافت کنند. در بین پروتکل‌های دیفای پروتکل آوه از بالاترین مقدار«کل ارزش قفل شده» یا TVL برخوردار است، که در آگوست 2021 بالای 21 میلیارد دلار است. کاربران در مقابل اعطای وام در آوه حداکثر تا 15% نرخ درصد سالانه (APR) دریافت می‌کنند.
کامپوند (Compound) یک بازار پول برای اعطای وام و قرض گرفتن است، و در آن نرخ بهره مرکب الگوریتمی و نیز توکن تصمیم‌گیری COMP ارائه می‌شوند. این پروتکل به‌دقت ممیزی و بررسی شده تا بالاترین استانداردهای ایمنی در آن برآورده شوند. تا آگوست 2021 عرضه کل در آن بیش از 16 میلیارد دلار است و دامنه APY یا درصد سود سالانه از 0.21% تا 3% متغیر است.
یونی‌سواپ (Uniswap) یک بازارساز خودکار (AMM) و صرافی غیرمتمرکز (DEX) است که تقریبا تبادل هر نوع از جفت توکن‌های ERC20 را بدون واسط مالی برای کاربران میسر می‌کند. تامین‌کنندگان نقدینگی باید در هر دو سمت استخر نقدینگی با نسبت 50/50 سپرده‌گذاری کنند، و در عوض قسمتی از هزینه تراکنش‌ها و نیز توکن governance UNI را کسب می‌کنند. دو نسخه زنده از آن وجود دارند که یونی‌سواپ V2 و V3 نام دارند. یونس‌سواپ V3 که جدیدترین نسخه است، یک اکوسیستم رو به رشد با بیش از 200 بخش جانبی است. کل ارزش قفل شده (TVL) آن تا آگوست 2021 برای نسخه V2 برابر با 5 میلیارد دلار و برای نسخه V3 برابر با 2 میلیارد دلار است.
سوشی‌سواپ (SushiSwap) یک انشعاب یا fork از یونی سواپ است، که در هنگام پروسه جریان نقدینگی موج عظیمی در جامعه ایجاد شد. اکنون سوشی سواپ یک اکوسیستم دیفای است که دارای بازارساز خودکار چندزنجیری یا AMM است. همچنین شامل بازارهای اهرم یا leverage و اعطای وام، نرم‌افزارهای کوچک Dapps به صورت آن-چین و سکوی پرتاب است. ارزش کل قفل شده روی این بستر در آگوست 2021 برابر با 3.55 میلیارد دلار بود.
پنکیک‌سواپ (PancakeSwap) یک صرافی غیرمتمرکز (DEX) است که برای تبادل توکن‌های BEP20 روی شبکه بایننس اسمارت چین (BSC) ساخته شده‌است. پنکیک‌سواپ از مدل بازارسازهای خودکار (AMM) استفاده می‌کند و کاربران در این مدل در مقابل استخر نقدینگی دادوستد انجام می‌دهند. در بین پروتکل‌های BSC بالاترین ارزش کل قفل شده را دارد، یعنی تا آگوست 2021 در حدود بیش از 4.9 میلیارد دلار قفل شده‌است. شدیداً روی ویژگی‌های گیمیفیکیشن همراه با لاتاری، مبارزات تیمی و کلکسیون‌های توکن غیرقابل معاوضه (NFT) تمرکز دارد. درصدهای سود سالانه (APY) در آن می‌توانند تا بیش از 400% برسند.
یرن‌فایننس (Yearn.finance)
یک پروتکل تلفیقی غیرمتمرکز خودکار است که به کشت‌کنندگان سود اجازه می‌دهد برای کسب بیشترین سود از پروتکل‌های اعطای وام متعددی مثل Aave و Compound استفاده کنند. یرن‌فایننس بصورت الگوریتمی سودآورترین خدمات کشت‌سود را جستجو می‌کند و برای به حداکثر رساندن سودِ این خدمات از rebasing استفاده می‌کند. وقتی در سال 2020 تنها در یک مرحله ارزش توکن تصمیم‌گیری یرن‌فایننس (YFI) به بیش از 40000 دلار افزایش یافت یرن‌فایننس موج‌هایی را ایجاد کرد. کاربران از این طریق می‌توانند درصد سود سالانه‌ای (APY) تا 80% بدست آورند و سرمایه‌ای در حدود 3.4 میلیارد دلار در این پروتکل قفل شده‌است.
